Od ponad roku w Polsce wszyscy mówią o blockchain i możliwości wykorzystania go w energetyce i sektorze utility. O tym jak przygotować się do wdrożenia łańcucha bloków i na jakie parametry należy zwracać uwagę, opowiedział dr Tomasz R. Smus, CEO, Blockchain Alliance.

dr Tomasz R. Smus, CEO, Blockchain Alliance

Rozmawiała: Izabela Żylińska

Na łamach ostatnich dwóch wydań czasopisma „Smart Grids Polska” Czytelnicy mogli zapoznać się z przykładowymi zastosowaniami łańcucha bloków czy inteligentnych kontraktów. Jednak nie wspominaliśmy do tej pory o tym, jak przygotować się do wdrożenia rozwiązań opartych na blockchain, aby ich implementacja w ramach przedsięwzięcia przebiegła sprawnie?

Zanim firmy wdrożą blockchain konieczne jest, aby najpierw określiły, jakie zastosowanie tej technologii będzie dla nich najlepsze i najbardziej odpowiednie. Zastanowić się trzeba, które rozwiązanie będzie sprzyjało rozwiązaniu problemu czy polepszeniu działalności organizacji, które zbuduje jej aktywa i wartość świadczonych usług, a które może stać się tylko kosztowną fanaberią biznesową.

Jako lider biznesowy czy technologiczny należy najpierw rozpoznać, dla jakich obszarów blockchain może mieć zastosowanie, a dla jakich nie, i do czego rzeczywiście miałaby służyć technologia niezaprzeczalności danych. Ignorowanie fazy rozpoznawania zastosowania dla potrzeb własnych czy swojego klienta, skracanie jej (pomimo tego, że ta faza poszukiwań mogłaby trwać dłużej niż w standardowym procesie analizy wykorzystywanych dziś technologii) nie powinno mieć miejsca. Z drugiej strony przedłużanie podjęcia decyzji o inwestycji w postęp technologiczny nie jest też dobrym działaniem. Nowoczesność następuje w tak szybkim tempie, że może się okazać, iż ostatecznie wybrane koncepcje w jakimś stopniu będą już zdezaktualizowane.

Blockchain, jak i inne rozwijane intensywnie technologie, mają potencjał do zapewnienia praktycznych rozwiązań wielu codziennych problemów biznesowych. Jednak zanim dokona się dla swoich potrzeb wyboru i przejdzie do fazy konsultowania wyłonionej opcji, warto poszukać inspiracji. Obecnie w energetyce, czy w sektorze utility, istnieje niewiele przykładów implementacji i zastosowań blockchain, co wynika z szeregu czynników wewnętrznych czy zewnętrznego otoczenia. W takiej sytuacji sugeruję wyjść poza schemat swojej branży, by móc się natchnąć, podpatrzeć inne implementacje i idee stojące za wdrożeniami. Trzeba nie tylko postarać się zrozumieć stojącą za tym logikę biznesową czy technologiczną, ale także zobaczyć głębszą ideę decentralizacji procesów czy funkcjonowania organizacji.

Dla każdego lidera biznesowego, nowego, potencjalnego użytkownika czy implementatora technologii konieczne jest sprawdzenie skuteczności obecnych zastosowań i wybranie najlepszego modelu do wdrożenia we własnej organizacji. Inspiracja nie powinna ograniczyć się tylko do zbadania pilotażowych zastosowań blockchain obecnie wykorzystywanych na rynku, ale również, jeśli jest to możliwe, do określenia i poszukania korzyści finansowych i pozafinansowych z wdrożenia, budujących aktywa w przedsięwzięciu.

Kluczowymi krokami, które powinno się wykonać, aby zaimplementować blockchain są:

1. Zidentyfikowanie możliwych przypadków zastosowania czy pilotaży blockchain, które można byłoby przetestować, przeanalizować ich wyniki, a następnie zaimplementować na większą skalę.
2. Opracowanie koncepcji wdrożenia, tak zwanego PoC, które jest procesem określającym praktyczny potencjał i wykonalność projektu blockchain dla danego przedsięwzięcia.
3. Zbudowanie i testowanie rozwiązania w sieci testowej, aby nie tylko móc zaobserwować, jak działa, ale zrozumieć, gdzie i jak dostosować rozwiązanie jeszcze bardziej do swoich potrzeb, a także na co przygotować swoją organizację w związku z użytkowaniem rozwiązania.
4. Włączanie do implementacji wspierających ją partnerów i integracja z nimi. Takie działanie potrzebne jest, aby samemu nie dać się ponieść emocji całkowitego przełączenia się na użytkowanie blockchain. Może okazać się, że korzyści z nowej technologii nie osiągną skali krytycznej i nadal będzie istniała potrzeba stosowania starszych systemów i możliwości ich integracji z dotychczasowymi partnerami. Takie postępowanie pozwoli na utrzymanie relacji biznesowych z każdym, kto jeszcze nie dokonał zmiany technologicznej i zbuduje w nas lidera zmiany.
5. Operowanie i zarządzanie siecią w produkcji. Pomimo tego, że blockchain (lub rozwiązania oparte o niego) zostaną samodzielnie zbudowane, to aby móc go w pełni wykorzystywać, każdy blok musi zawierać dane z poprzedniego łańcucha. To wymagający i powtarzający się proces, który potrzebuje połączeń dodatkowych, zapewniających wewnętrzną zgodność łańcucha bloków. To nie tylko budowanie podwalin pod węzły (nody) do wysyłania informacji, ale także podstaw do otrzymywania informacji przez węzły.

Jakie parametry blockchain są obecnie najważniejsze dla projektów z zakresu energetyki i utilities?

Przeglądając projekty, inicjatywy badawcze dotyczące blockchain okazuje się, że jest to obiecująca technologia dla szerokiego obszaru usług i przypadków użycia w sektorze energetycznym. Duża liczba firmy energetycznych i przedsiębiorstw użyteczności publicznej obecnie działających w projektach DLT, a także zainteresowanie inwestorów w tym obszarze, pokazują potencjalną wartość tej nowej technologii dla przemysłu energetyki.

Przede wszystkim technologie blockchain muszą udowodnić branży energetyki i utilities, że potrafią oferować skalowalność, szybkość i bezpieczeństwo wymagane do proponowanego zastosowania w danym przypadku.

Po drugie użytkownicy technologii blockchain stoją przed wyzwaniem, jakim jest wybór właściwego mechanizm konsensusu i architektury systemu. Bez wyraźnego i długoterminowego obrazu zalet i wad każdego podejścia, dokonywanie właściwego wyboru jest obarczone wieloma ryzykami niefunkcjonowania zaprojektowanego modelu.

Co najważniejsze, luki w zabezpieczeniach cybernetycznych często pochodzą z aplikacji peryferyjnych, takich jak portfele cyfrowe lub inteligentne umowy (Smart Contracts). Odporność infrastruktury na takie ataki ma ogromne znaczenie, zwłaszcza dla aplikacji krytycznych, jak systemy energetyczne.

Obecnie istotnym wyzwaniem są wysokie koszty rozwoju systemów blockchain. Same sieci mogą jednak przynosić znaczące oszczędność kosztów, dzięki omijaniu pośredników. Niemniej zdarzają się sytuacje, gdy rozwiązanie nie ma przewagi nad istniejącymi, konkurencyjnymi produktami opierającymi się o standardowe bazy danych, do których należy zaliczyć relacyjne bazy danych zaprojektowane do rozpoznawania zależności między przechowywanymi informacjami.

Z jakiej wersji blockchain korzystają obecnie dostawcy rozwiązań dla polskich klientów?

Zdefiniujmy, co rozumiemy pod pojęciem 1.0, 2.0, 3.0, a nawet 4.0. Jeżeli mówimy o rozwiązaniach:

• Blockchain 1.0 to waluty. Wdrożenie technologii rozproszonej księgi głównej (DLT) doprowadziło do powstania jej pierwszej i oczywistej aplikacji – kryptowalut. Umożliwiają one wykonywanie transakcji finansowych opartych na technologii blockchain lub DLT (ze względu na prostotę w wykonaniu transakcji bez pośrednika), przy czym Bitcoin jest najważniejszym przykładem w tym segmencie. Zwykło mówić się, że jest to „gotówka dla Internetu”, cyfrowy system płatności, i może być postrzegana jako czynnik powstania tak zwanego zjawiska „Internet of Money”. W Polsce nie przyjęły się płatności BTC czy innymi kryptoaktywami ze strony producentów energii czy segmentu utility. Na rynku można spotkać systemy płatności, które konwertują uzyskane aktywa i regulują zobowiązania pieniężne wobec dostawców energii.
• Blockchain 2.0  to Smart Contracts. Smart Contracts, czyli takie małe programy komputerowe, które „umieszczone są i żyją” w blockchain, stały się nową kluczową koncepcją. Są autonomiczne, cyfrowe, wykonują się automatycznie i na warunkach określonych wcześniej. Mają zadanie ułatwić, zweryfikować lub egzekwować wykonanie umowy. Dużą zaletą ich działania jest trwałość i blokowanie, które uniemożliwia manipulowanie inteligentnymi kontraktami lub włamywanie się do nich. Inteligentne kontrakty zmniejszają koszty weryfikacji, egzekucji, arbitrażu i zapobiegania oszustwom oraz pozwalają na przejrzystą definicję kontraktu, przezwyciężając problem pokusy nadużycia. W Polsce powszechnie znane jest kanadyjsko-amerykańskie przedsięwzięcie Ethereum Blockchain, którego celem (w 2016 r.) stało się umożliwienie wdrożenia inteligentnych umów. Oprócz rozwiązań dużych firm sektora IT, które oferują usługi blockchain zamknięte w chmurze (Amazon, IBM, Oracle, Microsoft) istnieją również rozwiązania hybrydowe (łączące filozofię i technologię publicznego oraz zamkniętego blockchain). Są one obecnie stosowane przez Blockchain Corporate Alliance należące do konsorcjum BlockCore (ramię dla komercyjnych wdrożeń technologii w społeczności Blockchain Alliance). Spektakularnym przykładem wdrożenia było zbudowanie zdecentralizowanej aplikacji marketplace działającej w sieci P2P (ang. peer-to-peer) dla handlu tokenami start-upów na wewnętrznej giełdzie, 18 czerwca 2019 r. podczas pierwszych urodzin akceleracyjnego programu Let's Fintech prowadzonego przez PKO BP. Blockchain hybrydowy w posiadaniu BlockCore pozwala na stosowanie różnego rodzaju rozwiązań, dopasowując się do potrzeb korporacyjnych organizacji.
• Blockchain 3.0 to DApps. DApp to skrócona forma dla zdecentralizowanej aplikacji, unikająca scentralizowanej infrastruktury. Wykorzystuje zdecentralizowaną pamięć masową i zdecentralizowaną komunikację – większość DApps ma swój kod w zapleczu działającej zdecentralizowanej sieci P2P, blockchain (tradycyjna aplikacja ma swój kod zaplecza działający na scentralizowanych serwerach). DApp może mieć napisane kody interfejsu i interfejsy użytkownika w dowolnym języku, który może wykonywać połączenia do jego zaplecza, jak tradycyjna aplikacja. DApp może mieć swój frontend na zdecentralizowanych magazynach danych, takich jak Ethereums czy Swarm. Podsumowując, DApp = frontend + contracts.
• Blockchain 4.0 to użyteczny blockchain w przemyśle 4.0. Blockchain 4.0 opisuje rozwiązania i podejścia, które sprawiają, że technologia ta nadaje się do wymagań biznesowych (w szczególności w zakresie współpracy z innymi urządzeniami technologicznymi).
  Przemysł 4.0 oznacza w skrócie automatyzację, planowanie zasobów przedsiębiorstwa i integrację różnych systemów wykonawczych. Ta rewolucja przemysłowa narzuca jednak coraz większe zaufanie i ochronę prywatności, gwarancję integralności danych – w tym właśnie sprawdzi się blockchain. Po dodaniu blockchain do systemów informatycznych kończących się integracją biznesową procesy biznesowe cross-system lub cross-blockchain będą jeszcze bardziej zautomatyzowane, bezpieczne, wiarygodne i samodzielne. W systemach zarządzania łańcuchem dostaw, procedurami zatwierdzania, transakcjami finansowymi i płatnościami uzależnionymi od warunków, dostawy są możliwe przez zbieranie danych z tak zwanego IoT. Mogą również funkcjonować w innych obszarach (np. w zarządzaniu zdrowiem czy innymi aktywami) i zostać wzmocnione, zabezpieczone przez technologię blockchain.
  Blockchain 4.0 oznacza, że ​​Blockchain 3.0 może być używany w rzeczywistych scenariuszach biznesowych, znanych nam z otaczającego nas świata gospodarczego. Zaspokajanie wymagań przemysłu 4.0 poprzez spełnienie obietnic płynących z technologii blockchain, to wyzwanie, ale też duże możliwe wzrosty wartości przez wprowadzone i funkcjonujące projekty.

Czy mógłby Pan wskazać warte uwagi projekty wykorzystujące blockchain, prowadzone w ramach krajowych spółek energetycznych bądź utility?

Niestety rynek polski nie komunikuje oficjalnie prowadzonych projektów lub PoC dla wdrożeń korporacyjnych w branży spółek energetycznych. Więc trudno mi się do tego stanu rzeczy odnieść. Podobna sytuacja dotyczy projektów utility. Na rynku polskim znanym jest mi jedynie projekt Carrotspot, który ma być rozwijany w akceleratorze jednego z dostawców energii i polega na budowie platformy do angażowania, motywowania i doceniania pracowników. Czy zostanie on zaimplementowany w sektorze energetycznym czy innych branżach? Czas pokaże.

Dziękuję za rozmowę.

* Od 2012 r. związany z rynkami krypto, a od 2017 r. – blockchain. Aktywny inicjator konferencji, wydarzeń biznesowych, badań w tej dziedzinie. Przewodnik i lider nowych, innowacyjnych technologii wykorzystujących m.in.blockchain w zastosowaniach biznesowych. Zaangażowany w wykorzystanie tokena cyfrowego w finansowaniu społecznościowym. W przeszłości zakładał i rozwijał Startups i Fintech Day, platformę spotkań start-upów, nowoczesnych technologii opierającą się o adopcję rozwiązań wirtualnych walut i technologię blockchain. W 2017 r. założył Get The Coin Community z zamiarem edukowania, rozwiązywania problemów dotyczących płatności cyfrowych za pomocą kryptowalut, a także ich codziennego użytku w biznesie. Uświadamia ludzi i całe przedsiębiorstwa z korzyści płynących z adopcji technologii rozproszonych rejestrów baz danych w społeczności Blockchain Alliance w Warszawie.

Artykuł ukazał się w ramach czasopisma "Smart Grids Polska" 2/2019(22).

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone.
Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy ARTSMART Izabela Żylińska.